Bladerend door oude gezangboeken en bladmuziek vind je allerlei kleine presentjes. Sterretjes en voetnoten in de teksten van de eerste hymnologen, die studie maakten van de oudste protestantse gezangen. Luthers erfgoed en dat van zijn tijdgenoten werd afgestoft, verduidelijkt en … door Bach omgezet in mooie koraalcantates, die ook in onze tijd nog kunnen helpen om het lied te blijven begrijpen. In deze adventskalender vind je elke dag zo’n presentje, een sterretje om je weg naar Kerst bij te lichten.
Christ unser Herr zum Jordan kam
Lied
Liedtekst, strofe 6:
Wer nicht gläubt * dieser grossen Gnad /
der bleibt in seinen Sünden /
und ist verdammt zum ewgen Todt /
tieff in der Höllen Grunde:
Nichts hilfft sein eigen Heiligkeit /
all sein Thun ist verloren /
* die Erb=Sünd machts zur Nichtigkeit /
darinn er ist gebohren /
vermag ihm selbst * nicht helfen.
Martin Luther, 1543.
Commentaar
(*) gläubt) Non ipsum Sacramentum, sed fides Sacramenti justificat. Viel 1000. Getauffte fahren zum Teuffel / weil sie nicht gläuben und in dem Tauffbunde bleiben.
(*) Erb=Sünd) Obgleich die Erb=Sünde diejenigen, die da sind in Christo JEsu, nicht würcklich verdammen kan / Rom. 8/1. so beflecket und vernichtiget sie doch die besten Wercke. Hiob. 9/30.31.
(*) nicht) Ps. 49/8. Ach die besten Wercke mögen nicht helffen.
[vertaling: (*) geloof) Niet het sacrament zelf, maar het geloof rechtvaardigt. Vele duizenden gedoopten gaan naar de duivel, omdat ze niet geloven en in het doopverbond blijven.
(*) erfelijke zonde) Ook al kan erfelijke zonde degenen, die in Christus Jezus zijn, niet veroordelen (Rom. 8:1), toch bevlekt en vernietigt ze de beste werken. Job. 9:30-31.
(*) niet) Ps. 49:8: Helaas, de beste werken kunnen niet helpen.
Johann Martin Schamelius, Evangelischer Lieder-Commentarius, 1724 p. 297.
Cantate
Volgens hymnoloog Spangenberg kan dit ontroerende lied van Luther gezien worden als een kleine ‘Tauff=Postille’ (een preekschets). Schamelius geeft bij het hele lied heel veel Bijbelse vindplaatsen om duidelijk te bewijzen dat het sacrament van doop (in tegenstelling tot veel andere sacramenten) wel zijn grondslag in de Bijbel vindt. Maar om de doop zijn reddende werking te laten hebben is het geloof het onmisbaar. Die noodzaak krijgt in Bachs cantate een nog krachtiger aanbeveling, bijv. in deze aria.
6. ARIA (A)
Menschen, glaubt doch dieser Gnade,
Dass ihr nicht in Sünden sterbt,
Noch im Höllenpfuhl verderbt!
Menschenwerk und -heiligkeit
Gilt vor Gott zu keiner Zeit.
Sünden sind uns angeboren,
Wir sind von Natur verloren;
Glaub und Taufe macht sie rein,
Dass sie nicht verdammlich sein.
Christ unser Herr zum Jordan kam (BWV 7/6)
Meer sterretjes bekijken? Volg de dagen op de pagina van de Adventskalender.
