Johann Sebastian Bach bezat een flink aantal boeken, niet alleen over muziek maar ook theologische werken. Na zijn dood in 1750 werd de waarde van zijn nalatenschap geïnventariseerd en deze lijst, de zogeheten ‘Specificatio‘ vormde de basis voor de verdeling van de erfenis onder de zonen en de weduwe Anna Magdalena Bach. De lijst is in 1870 teruggevonden in een archief in Leipzig en sindsdien een interessante bron voor onderzoekers.
Onder de theologische bibliotheek van Bach verstaat men die theologische boeken waarvan de titels na de dood van de Thomaskantor door een officiële taxateur van de stad op schrift werden gesteld. Dit bestand “An geistlichen Büchern” – zoals het in de Specificatio wordt genoemd – is echter zeer beknopt en de titels zijn soms wat cryptisch omschreven.
Verschillende generaties Bach-onderzoekers hebben zich ingespannen om de korte titels die de taxateur gebruikte te ontleden. Robin A. Leaver heeft deze inspanningen tot op zekere hoogte voltooid met de publicatie van de tweetalige kritische bibliografie van deze boeken in 1983. De in de bibliografie opgenomen wetenschappelijke publicaties over de catalogisering, het bezit en de betekenis van Bachs theologische bibliotheek zijn bedoeld om de verdere studie van deze unieke bron aan te moedigen en mogelijk exemplaren op te sporen die daadwerkelijk in het bezit van Bach zijn geweest. Het meest spannende voorbeeld daarvan is uiteraard de Luther-Bijbel met het door Abraham Calov verzamelde commentaar per Bijbelvers. Deze Calov-commentaar, ookwel Bach-Bijbel genoemd, bevat veel handgeschreven aantekeningen van Bach en is in de jaren 60 van de 20e eeuw teruggevonden in de VS. In 2017 is hiervan een facsimile-uitgave gepubliceerd door Uitgeverij Van Wijnen.
Digitale bronnen
Benedikt Schubert maakte op grond van deze lijst een overzicht van de boeken met waar mogelijk verwijzingen naar de gedigitaliseerde versies ervan.
Wetenschappelijke artikelen
Niet alleen Robin Leaver, maar ook andere onderzoekers publiceerden over de betekenis van Bachs theologische bibliotheek. Een literatuuroverzicht voor wie meer over dit onderwerp wil bestuderen:
- Axmacher, Elke / Bahns, Jörn (Hrsg.): Ex libris Bachianis II.Das Weltbild Johann Sebastian Bachs im Spiegel seiner theologischen Bibliothek, Heidelberg 1985.
- Leaver, Robin A.: Bachs theologische Bibliothek / Bach’s Theological Library. Eine kritische Bibliographie / A Critical Bibliography, Neuhausen-Stuttgart 1983.
- Leaver, Robin A.: “Bach und die Lutherschriften seiner Bibliothek”, in: Bach-Jahrbuch (61), 1975, 124-132.
- Petzoldt, Martin: “Über Johann Sebastian Bachs nichtfestgestellte kirchlich-theologische Bibliothek”, in: Johann Sebastian Bachs Kantaten zum Thema Tod und Sterben und ihr literarisches Umfeld, hrsg. von Renate Steiger, Wiesbaden 2000, 283-318.
- Steiger, Renate: “‘Johann Sebastian Bachs theologische Bibliothek’ präsentiert aus den Beständen der Herzog August Bibliothek”, in: Johann Sebastian Bachs Kantaten zum Thema Tod und Sterben und ihr literarisches Umfeld, hrsg. von Renate Steiger, Wiesbaden 2000, 261-282.
- Wallmann, Johannes: “Johann Sebastian Bach und die “Geistlichen Bücher” seiner Bibliothek. Anmerkungen und Gedanken zu Robin A. Leavers kritischer Bibliographie ‘Bachs theologische Bibliothek'”, in: Pietismus und Neuzeit (12) 1986,162-181.
