In 2024 is het 500 jaar geleden dat Martin Luther de meeste van zijn kerkliederen schreef en de eerste drie gezangbundels met protestantse liederen werden uitgegeven. Bovendien is het dan precies 300 jaar geleden dat Johann Sebastian Bach zijn jaargang koraalcantates schreef, gebaseerd op de oude liederen van Luther en zijn tijdgenoten. Alle reden dus om dit dubbel-jubileum in onze tijd glans te geven met een zangmiddag!
Aanleiding
Deze oude liederen werden 200 jaar later (begin 18e eeuw) minder populair om verschillende redenen. De teksten werden niet altijd meer goed begrepen door de verouderde woorden en soms erg compacte poëzie omwille van het rijmschema. Van sommige liederen waren verschillende tekstversies in omloop, ook versies die niet in de kerk thuishoorden, wat tot verwarring leidde bij gelovigen die het van de mondelinge traditie moesten hebben. Bovendien was een deel van de theologen voorstander van nieuwe liederen met een andere kijk op vroomheid. Zij wilden in de gezangboeken ruimte krijgen voor deze nieuwe liederen door de oudste liederen weg te laten. Andere theologen wilden juist die oude vertrouwde liederen behouden, vanwege hun enorme troostrijke waarde. Hun motto was: als mensen de liederen niet meer goed begrijpen, moet je ze niet wegdoen maar beter uitleggen. Zij noemden zich de ‘Lieder-Freunde’ en verzamelden alle informatie over het liederfgoed. Bach was aantoonbaar lid van dit gezelschap. Zijn koraalcantates bleken een uitstekend medium om de uitleg per lied bij de mensen te brengen.
Zangmiddag, inhoud en programma
Voor hedendaagse liefhebbers van het kerklied organiseert de Stichting Kerkmuziek Netwerk, in nauwe samenwerking met plaatselijke partners (zoals koren, kerkelijke gemeenten) een zangmiddag waarin een aantal liederen die Bach bewerkte tot koraalcantates worden verkend, toegelicht en vooral gezongen. Niet alleen de oude liederen, maar ook de omgang met dit liederfgoed in onze tijd komt aan bod.
Met een cantor, organist en spreker zorgen we voor een inspirerende en leerzame muzikale middag, die desgewenst kan worden afgesloten met een vesper, waarin enkele van deze liederen een liturgische plek hebben.
- 13.30 – 16.30 Zangmiddag voor koorleden en iedereen die graag kerkliederen zingt.
- 16.30 – 17.00 Korte viering (vespers) als afsluiting van de middag.
Inhoud van het programma:
De middag is een soort proeverij van wat er in de eeuwen met de lutherse liederen is gebeurd, met een accent op de functie van Bachs koraalcantates als educatief hulpmiddel. Dit zijn de belangrijkste ingrediënten:
- Veel zingen (zowel eenstemmig als meerstemmig). Met compacte uitleg van wetenswaardigheden en grappige anekdotes, ontleend aan de boeken van de 18e-eeuwse hymnologen.
- Mini-workshops waarin delen uit een koraalcantate samen met het publiek worden uitgeplozen in tekst en muziek. (Hoe doet Bach dat nou, dat uitleggen van het lied?)
- Oude liederen in het Duits, oude en nieuwe vertalingen in het Nederlands.
- Moderne Lutherliederen in de wereld (een nieuwe bundel van de Lutherse Wereld Federatie verschijnt zomer 2024)
Interesse in dit programma?
Het onderwerp en de inhoud leent zich bij uitstek voor de inbedding in het eigen (leerhuis/muziek) programma van een kerkelijke gemeente. Zeker als met de plaatselijke predikant en organist een afsluitende vespers kan worden verzorgd. Ook een buitenkerkelijke doelgroep met interesse voor Bachs cultureel/religieus erfgoed zal dit programma aan kunnen spreken.
De Stichting Kerkmuziek Netwerk steunt dit programma inhoudelijk en financieel. Ben je geïnteresseerd in de mogelijkheden om ons programma in jouw kerk te laten plaatsvinden ergens tussen september 2024 en april 2025, neem dan contact met ons op.